Quản lí hay quản lý

Hiện nay, trong chính tả giờ đồng hồ Việt (chữ Quốc ngữ), người ta vẫn còn lo âu trong việc chọn i ngắn và y dài trong một số trong những trường hợp. Rõ ràng là lúc âm /i/ đứng làm âm bao gồm trong âm ngày tiết mở (không gồm âm cuối vần) sau những phụ âm /h, k, l, m, s, t/. Và do này vẫn tồn trên hai phương pháp viết.

Thực ra hy vọng bàn vụ việc này một giải pháp thấu đáo, phải đề cập một phạm vi rộng lớn hơn, đó là sự việc chính tả của chữ Quốc ngữ nói chung. Mà lại như thế, bài viết sẽ thừa dài, vì đó shop chúng tôi chỉ đề cập vụ việc chung một cách ngắn gọn, công ty yếu là những gì liên quan đến cách viết i ngắn/ y dài, luân phiên quanh qui định ghi âm hay ghi ý.

Những người thiên về mắt nhìn ngữ âm học nhận định rằng cả nhị chữ i ngắn và y dài trong những trường hòa hợp trên số đông ghi âm /i/ nên thực chất không tất cả gì khác biệt cả, vậy nên tốt nhất là nhập hai giải pháp viết đó làm cho một cho đồng nhất và giản tiện. Giáo trình Cơ sở ngôn từ học cùng tiếng Việt viết: “Trong chính tả hiện nay đang bao hàm trường hợp và một âm vị nhưng mà được viết tùy nhân thể theo hai phương pháp khác nhau. Đó là cách viết ltinh tinh i/y cùng d/gi” (1). Và tác giả đề nghị: “Thống tốt nhất viết nguyên âm – âm chủ yếu /i/ bằng chữ cái “i”, ví dụ: lí luận, kĩ thuật, mĩ thuật,…” (2). Không chỉ tác đưa của giáo trình bên trên mà xu thế chung của giới ngôn từ học nhiều năm qua là như vậy.

Nhưng làng mạc hội cũng không dễ gì chấp nhận những đề nghị nói trên, dù có những lý do phù hợp nhất định. Mặc dù đại phần lớn không có định hướng về ngôn ngữ học, nhưng bởi ngữ cảm bản ngữ, tín đồ ta cũng nhận thấy viết độc nhất loạt i ngắn như mất mát, thiếu vắng cái gì đó, cho nên vì thế cách viết y lâu năm vẫn được bảo trì ở chỗ này nơi khác. Chẳng hạn:

– trên số nhà 20 Lý Thái Tổ, tp hà nội có nhì viện “chữ nghĩa” béo nhất việt nam – Viện Văn học tập (với cơ quan ngôn luận là tạp chí Văn học) cùng Viện ngôn từ (với tạp chí Ngôn ngữ) – thì trong khi bên Ngôn ngữ viết i ngắn, bên Văn học vẫn viết y dài.

– bên xuất bản Giáo dục luật pháp những trường hòa hợp trên phải nhất loạt viết i ngắn. Mặc dù nhiên, khi những công ty con ở trong nhà xuất bạn dạng ra đời, ban đầu tên công ty đều viết là ti (i ngắn), mà lại rồi càng ngày người ta càng nhận biết bất tiện, bắt buộc đã dần dần đổi quý phái viết ty (y dài).

– một số trong những tác trả viết sách cho Nhà xuất bản Giáo dục, vào khi đồng ý viết nhất loạt i ngắn cho sách giáo khoa, thì các sách khác vẫn ý kiến đề nghị viết phân biệt i ngắn/ y dài.

Xem thêm: Đánh Bạc Dưới 5 Triệu - Tổng Số Tiền Đồng Có Bị Xử Lý Hình Sự

Nhà phân tích ngôn ngữ và văn hóa Trần Ngọc Thêm, thuở đầu cũng ủng hộ nhất loạt viết i ngắn, nhưng về sau chính ông đã nhận thấy, chỉ xét riêng về khía cạnh văn hóa, đã không ổn. Góp ý đến sách giáo khoa lớp 4 mới (2005), ông chỉ ra câu hỏi nhất loạt viết i ngắn là một trong chủ chương cực đoan cùng không yêu thích hợp, tốt nhất là khi gặp tên riêng, vì ở đó nên tôn trọng truyền thống và tự do thoải mái cá nhân. Cùng năm sau, NXB giáo dục và đào tạo đã sửa giải pháp viết tên riêng theo hướng này. (Viết Chương Mỹ, Lý từ Trọng thay đến Chương Mĩ, Lí từ Trọng)

Dưới đây cửa hàng chúng tôi sẽ so sánh thêm những bất cập của nhà trương tốt nhất loạt viết i ngắn và sự tất cả lý của nhà trương bảo tồn sự phân biệt i ngắn/y dài.

Nếu vận dụng triệt để cách thức ngữ âm học theo kiểu 1 – 1 giữa âm với chữ, thì bên cạnh i ngắn/ y dài trong âm huyết mở nói trên, đang còn cần xử lý “nhất quán” một loạt trường đúng theo khác. Ví dụ:

Ngoài ra còn các trường phù hợp “bất hợp lý” khác: viết u và o khi cùng ghi âm đệm /u/: quanh/ khoanh; viết u và o khi cùng ghi âm cuối /u/: báu/ báo; viết ă và a khi thuộc ghi âm bao gồm /a/ ngắn: săn/ sau (trẻ bé vẫn đánh vần “á-u-au, sờ-au-sau”. V.v..

Nếu sửa toàn bộ cho tốt nhất quán, nhằm chữ Quốc ngữ thành một “hệ thống ghi âm hoàn hảo, ko chê vào đâu được”, hẳn sẽ sở hữu được một vật dụng chữ Quốc ngữ “hiện đại” khác xa trang bị chữ hiện tại hành. Hậu quả là khoảng tầm vài chục năm sau nữa, bé cháu sẽ không đọc nổi chữ Quốc ngữ kể từ thời chúng ta trở về trước!

Nhưng điều quan trọng đặc biệt hơn, ví như triệt để áp dụng nguyên tắc ngữ âm học tập như trên, tuy được một vài chiếc tiện nhất mực thì lại mất không ít cái lợi khác.

Thứ nhất, nó mất đi sự trong sáng. Ví dụ, nếu đồng bộ viết gia đình cũng tương tự da thịt, lý sự cũng tương tự lí nhí sẽ mất sự khác nhau nghĩa với mất cả sự đánh dấu về từ nguyên.

Thứ hai, nó không đủ sự phong phú. Chẳng hạn trong tên riêng, tín đồ ta có quyền tuyển lựa để biểu đạt một ý nghĩa sâu sắc nào đó. Thân tên là Tí với tức là “bé” không giống với Tý với tức thị “năm Tý, năm Chuột”. Phần lớn tên riêng fan ta chọn y dài (gốc Hán) để diễn tả sắc thái trang trọng: lựa chọn Hy (hy vọng), không lựa chọn Hi (cười hi hi), chọn Kỳ (kỳ vọng), không lựa chọn Kì (kì kèo), v.v..

Ngoài ra, trong một số trong những trường hợp, nó không đủ vẻ rất đẹp văn hóa. Ví dụ thân “công ti” và “công ty”, tín đồ ta thấy viết “công ty” tốt hơn. Bởi sao vậy? vì chưng chữ “ti” được viết trong “ti trôn”, rồi “ti” còn tức là “vú” (sờ ti). Viết “công ty” sẽ trọng thể hơn “công ti” bởi vì thế.

Sự duy ý chí ấy xuất phát từ đâu? Theo tôi, kia là việc việc áp dụng máy móc định hướng về chữ ghi âm, coi chữ chỉ là cam kết hiệu của âm: “Chữ ghi âm không xem xét nội dung, ý nghĩa sâu sắc của từ nhưng mà chỉ đánh dấu chuỗi âm nhạc của từ bỏ đó. Chữ viết ghi âm là đại diện của ngữ âm chứ không hẳn ý nghĩa. Tình dục giữa chữ và ý ở đây là một quan hệ gián tiếp cơ mà âm là trung gian: chữ – âm – ý” (4) (Người trích thừa nhận mạnh).

Nhận định trên thực ra chỉ đúng trên cơ chế chung của loại hình chữ ghi âm, trong đối sánh với phạm trù trái lập là chữ ghi ý. Nguyên tắc có giá trị lý thuyết, giúp cho nhận thức khái quát, đi vào những sự trang bị hiện tượng ví dụ lại đề nghị xem xét một cách cụ thể. Thực tế bao giờ cũng phong phú và đa dạng hơn lý thuyết. Thực tế trên cầm giới, theo nhiều nhà ngữ điệu học, không tồn tại một đồ vật chữ nào thuần túy ghi âm, cũng tương tự không có một máy chữ như thế nào thuần túy ghi ý. Theo chúng tôi, dù rằng chữ Quốc ngữ là chữ ghi âm, nhưng đó là trên phép tắc chung, phần còn lại, tính chất ghi ý của chính nó cũng chẳng buộc phải là nhỏ. Ngoài ra ký hiệu với chữ viết tắt như m, m2, m3, kg, kw, kb, D, ^, %, , &,